Jak budować wartość dodaną poprzez audyt wewnętrzny
Audyt wewnętrzny, zgodnie z definicją Instytutu Audytorów Wewnętrznych (IIA), to niezależna i obiektywna działalność zapewniająca i doradcza, której celem jest przysporzenie wartości oraz usprawnienie działalności operacyjnej organizacji.
W praktyce oznacza to, że audyt nie tylko identyfikuje nieprawidłowości, ale przede wszystkim wspiera organizację w osiąganiu jej celów strategicznych poprzez systematyczne doskonalenie procesów zarządzania ryzykiem, kontroli oraz ładu organizacyjnego.
Audyt jako partner strategiczny
Nowoczesny audyt wewnętrzny coraz częściej odchodzi od tradycyjnej roli kontrolera, który analizuje przeszłe działania i wykrywa nieprawidłowości. W jego miejsce pojawia się koncepcja audytu jako strategicznego partnera zarządu – podmiotu doradczego, który uczestniczy w procesach decyzyjnych, wspiera realizację celów organizacji i pomaga w tworzeniu przewagi konkurencyjnej.
Jednym z kluczowych elementów tej transformacji jest idea, która opiera się na trzech głównych filarach:
- Przewidywanie ryzyk – zamiast jedynie reagować na zdarzenia, audytorzy z wyprzedzeniem identyfikują zagrożenia i szanse, zanim te się zmaterializują. Dzięki analizie trendów, danych operacyjnych oraz informacji z otoczenia rynkowego, audyt wspiera organizację w adaptacji do zmieniających się warunków.
- Aktywne doradztwo – audytorzy stają się wewnętrznymi konsultantami, oferującymi rekomendacje strategiczne, a nie tylko wykaz uchybień. Biorą udział w opracowywaniu i wdrażaniu polityk, procedur czy inicjatyw transformacyjnych (np. cyfryzacji, zrównoważonego rozwoju, wdrażania systemów ERP).
- Zorientowanie na wartość – audyt koncentruje się na tych aspektach działalności organizacji, które mają największy wpływ na wartość – zarówno finansową, jak i niefinansową (reputację, kulturę organizacyjną, zrównoważony rozwój). Przykładem mogą być audyty projektów strategicznych, inwestycji kapitałowych czy compliance ESG.
W praktyce oznacza to, że audytorzy wewnętrzni uczestniczą w sesjach planowania strategicznego, projektach zmian organizacyjnych czy przeglądach inwestycji. Ich wartość polega nie tylko na dostarczaniu obiektywnych danych, ale również na zadawaniu trafnych pytań, które pomagają uniknąć błędów i lepiej wykorzystać pojawiające się możliwości.
Usprawnienie procesów operacyjnych
Audyt wewnętrzny odgrywa istotną rolę nie tylko w ocenie zgodności i kontroli, ale przede wszystkim w optymalizacji działalności operacyjnej organizacji. Dzięki holistycznemu podejściu oraz niezależnemu spojrzeniu, audytorzy są w stanie zidentyfikować nieefektywności i bariery, które negatywnie wpływają na wydajność i skuteczność funkcjonowania przedsiębiorstw.
- Identyfikacja nieefektywności
Audytorzy analizują procesy „end-to-end”, czyli od początku do końca – na przykład od złożenia zamówienia przez klienta aż po jego realizację i obsługę posprzedażową. W trakcie audytu ujawniają się m.in.:
- zbędne etapy w procesach (tzw. marnotrawstwo i brak optymalizacji),
- opóźnienia wynikające z błędnie przypisanych ról i odpowiedzialności,
- powtarzalne błędy lub braki danych powodujące przestoje,
- zbyt duże obciążenie administracyjne.
Dzięki temu możliwe jest obiektywne wskazanie miejsc, gdzie organizacja „traci czas i zasoby”, a także, gdzie ukryte są koszty jakości i błędów.
- Rekomendacje usprawnień
Kolejnym krokiem jest opracowanie konkretnych rekomendacji – nie tylko opartych na normach i przepisach, ale również na dobrych praktykach rynkowych i benchmarkach. Przykładowe rekomendacje mogą obejmować:
- automatyzację powtarzalnych czynności (np. za pomocą RPA),
- reorganizację struktur zespołów,
- wprowadzenie wskaźników KPI do monitorowania wydajności,
- optymalizację obiegu dokumentów.
Audytorzy często współpracują z działami operacyjnymi, IT czy HR, dostosowując zalecenia do kontekstu i możliwości organizacyjnych.
- Monitorowanie wdrożenia zmian
Rola audytu nie kończy się na przekazaniu raportu. Profesjonalny audyt wewnętrzny aktywnie śledzi postępy we wdrażaniu zaleceń. Obejmuje to:
- ustalenie terminów realizacji działań naprawczych,
- cykliczne przeglądy statusów wdrożenia (tzw. follow-up audytowy),
- ocenę efektywności wdrożonych usprawnień, np. poprzez analizę danych „przed i po”.
Dzięki temu audyt nie tylko wskazuje problemy, ale wspiera kulturę ciągłego doskonalenia, stając się partnerem w zmianach.
Wartość dodana dla organizacji
Z perspektywy zarządu, wartość dodana wynikająca z audytu operacyjnego to:
- realne oszczędności wynikające z eliminacji marnotrawstwa,
- poprawa jakości usług lub produktów,
- większe zadowolenie klientów wewnętrznych i zewnętrznych,
- lepsza transparentność i mierzalność procesów.
W efekcie audyt wewnętrzny przestaje być tylko funkcją kontrolną, a staje się katalizatorem usprawnień i efektywności organizacyjnej.
Promowanie kultury transparentności i zgodności
Audyt wewnętrzny pełni również funkcję edukacyjną, odgrywając kluczową rolę w kształtowaniu postaw oraz praktyk opartych na uczciwości, przejrzystości i odpowiedzialności. Wspierając organizację w utrzymywaniu wysokich standardów etycznych i prawnych, audyt przyczynia się do budowy kultury organizacyjnej, w której zgodność z regulacjami i wewnętrznymi wartościami nie jest formalnością – ale fundamentem działania.
- Regularna ocena zgodności (compliance)
Audyt wewnętrzny systematycznie weryfikuje, czy procesy i praktyki w organizacji:
- są zgodne z przepisami prawa (np. RODO, AML, ustawy branżowe),
- spełniają wymagania norm i standardów (np. ISO),
- respektują wewnętrzne regulacje – procedury, kodeksy etyki, polityki antykorupcyjne.
Dzięki temu audytorzy identyfikują luki w systemie zgodności i pomagają w ich eliminacji zanim doprowadzą one do ryzyk prawnych lub reputacyjnych.
- Wzmacnianie kultury etycznej
Poprzez swoje działania, audyt wewnętrzny:
- promuje przejrzyste raportowanie nieprawidłowości,
- wspiera rozwój mechanizmów zgłaszania nieetycznych zachowań (np. whistleblowing),
- analizuje przypadki konfliktów interesów, nadużyć lub naruszeń etycznych,
- wskazuje obszary, w których konieczne jest wzmocnienie mechanizmów kontroli lub edukacji pracowników.
Dzięki temu audyt staje się sojusznikiem działu compliance oraz HR w budowaniu środowiska pracy opartego na odpowiedzialności i zaufaniu.
- Transparentność procesów i komunikacji
Audytorzy przyczyniają się do zwiększania przejrzystości działania organizacji poprzez:
- dokumentowanie i upowszechnianie wyników audytów w sposób zrozumiały i otwarty,
- rekomendowanie usprawnień w zakresie sprawozdawczości i przepływu informacji,
- wspieranie wdrażania narzędzi IT do monitorowania zgodności i ryzyka (GRC – Governance, Risk, Compliance).
Organizacje, które działają w sposób przejrzysty i uczciwy, budują zaufanie zarówno wewnątrz (wśród pracowników), jak i na zewnątrz – u klientów, partnerów, inwestorów czy regulatorów.
- Długofalowa stabilność i odporność organizacyjna
Transparentność i zgodność nie są celami samymi w sobie – przekładają się bezpośrednio na stabilność operacyjną, ograniczenie ryzyk, uniknięcie sankcji oraz wzmocnienie reputacji. Audyt wewnętrzny, działając jako niezależny strażnik zasad i wartości, jest kluczowym filarem tej odporności.
Audyt wewnętrzny, działając na styku zarządzania ryzykiem, etyki i zgodności, aktywnie kształtuje kulturę organizacyjną, w której transparentność i przestrzeganie zasad stają się normą, a nie wyjątkiem. W dobie rosnących oczekiwań społecznych i regulacyjnych, taka kultura to nie tylko przewaga konkurencyjna – to warunek przetrwania.
Przejdź do oferty dotyczącej audytu wewnętrznego, aby dowiedzieć się więcej.